رخ شطرنج، همان قلعه نیست (بررسی تفاوت‌های مهرۀ «رخ» با «قلعه» در شطرنج با تکیه بر متون کهن ادب فارسی)

از جمله موضوعاتی که شاعران و نویسندگان در آثار خود با آن مضمون‌آفرینی کرده‌اند، مربوط به بازی شطرنج است. این بازی چون در ادوار مختلف اشکال گوناگونی داشته، اغلب کسانی که با متون ادبی فارسی سروکار داشته‌اند، از آن جمله شارحان، با نادیده‌گرفتن این امر و صرفاً بر اساس شکل امروزی آن، به فهم، شرح و توضیح...

Celý popis

Uložené v:
Podrobná bibliografia
Vydané v:Zabān va adab-i Fārsī (Online) Ročník 73; číslo 242; s. 201 - 215
Hlavní autori: شیرزاد طایفی, مهدی رمضانی
Médium: Journal Article
Jazyk:Avestan
Vydavateľské údaje: University of Tabriz 01.03.2021
Predmet:
انواع شطرنج
حصن
شروح متون کهن فارسی
ISSN:2251-7979, 2676-6779
On-line prístup:Získať plný text
Tagy: Pridať tag
Žiadne tagy, Buďte prvý, kto otaguje tento záznam!
Abstract از جمله موضوعاتی که شاعران و نویسندگان در آثار خود با آن مضمون‌آفرینی کرده‌اند، مربوط به بازی شطرنج است. این بازی چون در ادوار مختلف اشکال گوناگونی داشته، اغلب کسانی که با متون ادبی فارسی سروکار داشته‌اند، از آن جمله شارحان، با نادیده‌گرفتن این امر و صرفاً بر اساس شکل امروزی آن، به فهم، شرح و توضیح متون مرتبط پرداخته‌اند. از جملۀ این موارد، یکی دانستن «حصن»(=قلعه) با مهرۀ «رخ» است. این پژوهش با بهره‌گیری از روش توصیفی- تحلیلی مبتنی بر استقراء، و تتبع در متون کهن فارسی، در پی اثبات تفاوت این دو عنصر در بازی شطرنج است. دستاوردهای پژوهش نشان می‌دهد که «حصن»، جایگاهی در صفحه شطرنج‌های رومی بوده، و با مهرۀ «رخ» تفاوت‌های بارزی داشته است. با مغفول‌ماندن این موضوع، برخی از شارحان در شرح متون مربوط به این بازی، دچار لغزش شده و از رخ، تحت عنوان «حصن»(قلعه) یاد کرده‌اند که این امر خود، باعث بیراهه‌رفتن در شرح اصطلاحات، تعابیر، و در نهایت دورشدن از اغراض شاعران و نویسندگان شده است.
AbstractList از جمله موضوعاتی که شاعران و نویسندگان در آثار خود با آن مضمون‌آفرینی کرده‌اند، مربوط به بازی شطرنج است. این بازی چون در ادوار مختلف اشکال گوناگونی داشته، اغلب کسانی که با متون ادبی فارسی سروکار داشته‌اند، از آن جمله شارحان، با نادیده‌گرفتن این امر و صرفاً بر اساس شکل امروزی آن، به فهم، شرح و توضیح متون مرتبط پرداخته‌اند. از جملۀ این موارد، یکی دانستن «حصن»(=قلعه) با مهرۀ «رخ» است. این پژوهش با بهره‌گیری از روش توصیفی- تحلیلی مبتنی بر استقراء، و تتبع در متون کهن فارسی، در پی اثبات تفاوت این دو عنصر در بازی شطرنج است. دستاوردهای پژوهش نشان می‌دهد که «حصن»، جایگاهی در صفحه شطرنج‌های رومی بوده، و با مهرۀ «رخ» تفاوت‌های بارزی داشته است. با مغفول‌ماندن این موضوع، برخی از شارحان در شرح متون مربوط به این بازی، دچار لغزش شده و از رخ، تحت عنوان «حصن»(قلعه) یاد کرده‌اند که این امر خود، باعث بیراهه‌رفتن در شرح اصطلاحات، تعابیر، و در نهایت دورشدن از اغراض شاعران و نویسندگان شده است.
Author مهدی رمضانی
شیرزاد طایفی
Author_xml – sequence: 1
  fullname: شیرزاد طایفی
  organization: دانشیار زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه علّامۀ طباطبائی، تهران، ایران
– sequence: 2
  fullname: مهدی رمضانی
  organization: دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه علامه طباطبایی تهران
BookMark eNqtjsFOwkAURScGE1H5BmepC2pn6HTatdHI3n0zwNTUICUtG3dopLDofxSq0TQYjXHHV7yhO7_EqWjiB7h6793cd-7dRbVBOJAIHRDToNRsWcdDGfWDkUFNSoyW45jEoJzxLVSnNrebNuduTe-UkSZ3ubuDGnEcdEzL4jajjNfRKxTwhOEF3qBQCTxCitVUTSBTCVZ36h7e1RSrpExhCTk-hLn2F7AsUwy5utW2GeSf41RNIdOamuilKMd49VBxVx9YP2T6-kVVyjMUfwI3DsjXi1JTqqvQGA2f6QbrhS6TYMj00xxXeZvwo3207Yt-LBs_cw-1z04vTs6bvVBcecMouBbRjReKwPsWwujSE9Eo6PalZ1Fh-7LblaQjLcvlDiO9HiOMOlz4rila_8n6Aqr0v6Y
ContentType Journal Article
DBID DOA
DOI 10.22034/perlit.2021.38801.2757
DatabaseName DOAJ Directory of Open Access Journals
DatabaseTitleList
Database_xml – sequence: 1
  dbid: DOA
  name: DOAJ Directory of Open Access Journals
  url: https://www.doaj.org/
  sourceTypes: Open Website
DeliveryMethod fulltext_linktorsrc
Discipline Languages & Literatures
EISSN 2676-6779
EndPage 215
ExternalDocumentID oai_doaj_org_article_42a6fecce1be4497851dd515287af90a
GroupedDBID ALMA_UNASSIGNED_HOLDINGS
GROUPED_DOAJ
ID FETCH-doaj_primary_oai_doaj_org_article_42a6fecce1be4497851dd515287af90a3
IEDL.DBID DOA
ISSN 2251-7979
IngestDate Fri Oct 03 12:50:25 EDT 2025
IsDoiOpenAccess true
IsOpenAccess true
IsPeerReviewed false
IsScholarly false
Issue 242
Language Avestan
LinkModel DirectLink
MergedId FETCHMERGED-doaj_primary_oai_doaj_org_article_42a6fecce1be4497851dd515287af90a3
OpenAccessLink https://doaj.org/article/42a6fecce1be4497851dd515287af90a
ParticipantIDs doaj_primary_oai_doaj_org_article_42a6fecce1be4497851dd515287af90a
PublicationCentury 2000
PublicationDate 2021-03-01
PublicationDateYYYYMMDD 2021-03-01
PublicationDate_xml – month: 03
  year: 2021
  text: 2021-03-01
  day: 01
PublicationDecade 2020
PublicationTitle Zabān va adab-i Fārsī (Online)
PublicationYear 2021
Publisher University of Tabriz
Publisher_xml – name: University of Tabriz
SSID ssib044765257
ssj0002909417
ssib059239588
Score 3.5023851
Snippet از جمله موضوعاتی که شاعران و نویسندگان در آثار خود با آن مضمون‌آفرینی کرده‌اند، مربوط به بازی شطرنج است. این بازی چون در ادوار مختلف اشکال گوناگونی داشته، اغلب...
SourceID doaj
SourceType Open Website
StartPage 201
SubjectTerms انواع شطرنج
حصن
شروح متون کهن فارسی
Title رخ شطرنج، همان قلعه نیست (بررسی تفاوت‌های مهرۀ «رخ» با «قلعه» در شطرنج با تکیه بر متون کهن ادب فارسی)
URI https://doaj.org/article/42a6fecce1be4497851dd515287af90a
Volume 73
hasFullText 1
inHoldings 1
isFullTextHit
isPrint
journalDatabaseRights – providerCode: PRVAON
  databaseName: DOAJ Directory of Open Access Journals
  customDbUrl:
  eissn: 2676-6779
  dateEnd: 99991231
  omitProxy: false
  ssIdentifier: ssj0002909417
  issn: 2251-7979
  databaseCode: DOA
  dateStart: 20180101
  isFulltext: true
  titleUrlDefault: https://www.doaj.org/
  providerName: Directory of Open Access Journals
– providerCode: PRVHPJ
  databaseName: ROAD: Directory of Open Access Scholarly Resources
  customDbUrl:
  eissn: 2676-6779
  dateEnd: 99991231
  omitProxy: false
  ssIdentifier: ssib044765257
  issn: 2251-7979
  databaseCode: M~E
  dateStart: 20190101
  isFulltext: true
  titleUrlDefault: https://road.issn.org
  providerName: ISSN International Centre
link http://cvtisr.summon.serialssolutions.com/2.0.0/link/0/eLvHCXMwrV07SwNBEF4kWNiI77dsIaLFmdzdXjZbqhgUolhY2IXLZQ9sophoKVE0scj_yENRDkURu_yK2aTzlzh7l0g6C22O22V2ZtmZu5lZhm8IWXFSJtoNZicph9sGugDfcKXtGHlPmtz1JH5_ubDZBD84SB0fi8OBVl-6JiyCB44OLs4sN-mjHGnmJNPt0Bwzn0cnjJG-64tEGBph1DOQTKElMcaTGuazP3YwjBFOD5hL_6MtgWlN2I4X7dk0uOAiKv6yrITN4mcaakpXWlrmhkZLwUSSawc2AOsf-p_0GBntBY50M9rwOBly5QSZyfSuG4t0lWZ-EJKLk-QNAnii8ArvEKgKPEKNqqq6g7qqUHWjbuFDVamqdGvwAi26Bg2kD-ClW6PQUtdIdg-tr3JNVaGOc-oOX4JumbYfNN_2J8UFdRz1WemZZwgGBEYU0Oo0u8hFjwJkg8zvcQedJm6mQqGOixpUy4uEr0-RvfTO0fauoY8gexZBYWQ1OHU4gSrL9lSW_U1l9jSJFU4LcpZQzhIe97mPaaFgLCdylmC2yyzP544rTW-ObP1d3vx_MFkgI9ocovKzRRIrnV_IJTLsXZZOiufLofXhc_9q5xtzWhnu
linkProvider Directory of Open Access Journals
openUrl ctx_ver=Z39.88-2004&ctx_enc=info%3Aofi%2Fenc%3AUTF-8&rfr_id=info%3Asid%2Fsummon.serialssolutions.com&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=%D8%B1%D8%AE+%D8%B4%D8%B7%D8%B1%D9%86%D8%AC%D8%8C+%D9%87%D9%85%D8%A7%D9%86+%D9%82%D9%84%D8%B9%D9%87+%D9%86%DB%8C%D8%B3%D8%AA+%28%D8%A8%D8%B1%D8%B1%D8%B3%DB%8C+%D8%AA%D9%81%D8%A7%D9%88%D8%AA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C+%D9%85%D9%87%D8%B1%DB%80+%C2%AB%D8%B1%D8%AE%C2%BB+%D8%A8%D8%A7+%C2%AB%D9%82%D9%84%D8%B9%D9%87%C2%BB+%D8%AF%D8%B1+%D8%B4%D8%B7%D8%B1%D9%86%D8%AC+%D8%A8%D8%A7+%D8%AA%DA%A9%DB%8C%D9%87+%D8%A8%D8%B1+%D9%85%D8%AA%D9%88%D9%86+%DA%A9%D9%87%D9%86+%D8%A7%D8%AF%D8%A8+%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C%29&rft.jtitle=Zab%C4%81n+va+adab-i+F%C4%81rs%C4%AB+%28Online%29&rft.au=%D8%B4%DB%8C%D8%B1%D8%B2%D8%A7%D8%AF+%D8%B7%D8%A7%DB%8C%D9%81%DB%8C&rft.au=%D9%85%D9%87%D8%AF%DB%8C+%D8%B1%D9%85%D8%B6%D8%A7%D9%86%DB%8C&rft.date=2021-03-01&rft.pub=University+of+Tabriz&rft.issn=2251-7979&rft.eissn=2676-6779&rft.volume=73&rft.issue=242&rft.spage=201&rft.epage=215&rft_id=info:doi/10.22034%2Fperlit.2021.38801.2757&rft.externalDBID=DOA&rft.externalDocID=oai_doaj_org_article_42a6fecce1be4497851dd515287af90a
thumbnail_l http://covers-cdn.summon.serialssolutions.com/index.aspx?isbn=/lc.gif&issn=2251-7979&client=summon
thumbnail_m http://covers-cdn.summon.serialssolutions.com/index.aspx?isbn=/mc.gif&issn=2251-7979&client=summon
thumbnail_s http://covers-cdn.summon.serialssolutions.com/index.aspx?isbn=/sc.gif&issn=2251-7979&client=summon