Kasata klasztorów w Gdańsku w pierwszej połowie XIX wieku - tło wydarzeń, przebieg, konsekwencje
Kasatę trzech gdańskich klasztorów starego typu zapowiadały restrykcje i ograniczenia okresu porozbiorowego. Do likwidacji klasztoru dominikanów i karmelitów przymierzano się już w 1806 r. Okres napoleoński na pewien czas przeszkodził tym zamiarom. Ostatecznie więc likwidację gdańskich klasztorów pr...
Gespeichert in:
| Veröffentlicht in: | Saeculum Christianum Jg. 32; H. 2; S. 193 - 206 |
|---|---|
| 1. Verfasser: | |
| Format: | Journal Article |
| Sprache: | Polnisch |
| Veröffentlicht: |
17.11.2025
|
| ISSN: | 1232-1575, 2720-0515 |
| Online-Zugang: | Volltext |
| Tags: |
Tag hinzufügen
Keine Tags, Fügen Sie den ersten Tag hinzu!
|
| Zusammenfassung: | Kasatę trzech gdańskich klasztorów starego typu zapowiadały restrykcje i ograniczenia okresu porozbiorowego. Do likwidacji klasztoru dominikanów i karmelitów przymierzano się już w 1806 r. Okres napoleoński na pewien czas przeszkodził tym zamiarom. Ostatecznie więc likwidację gdańskich klasztorów przeprowadzono stosownie do pruskich rozporządzeń gabinetowych z 1810 i 1816 r. w latach 1817-1835. Proces ten był monitorowany przez pruskie władze państwowe. Nieruchomości wyprzedano w kilku etapach, najintensywniej w latach 1824-1827 i 1837-1840. Procedurę wygaszania (wymierania) oraz relokacji członków gdańskich konwentów zakonnych najwcześniej zakończono w stosunku do klasztoru karmelitów (1828). Pozostałe konwenty rozwiązano w 1835, jednak ostatnia z zakonnic, brygidka, zmarła dopiero w 1855 r. Kościoły poklasztorne wykorzystano do ustanowienia w 1840 r. nowej sieci parafialnej w Gdańsku. Budynki poklasztorne przejęło wojsko i częściowo je wyburzyło. Nowe obiekty stawiane w miejsce wyburzonych służyły po części potrzebom parafii, przede wszystkim jednak stawiano tu budynki zaplecza gdańskiego garnizonu. Przebieg kasaty gdańskich klasztorów można uznać za typowy dla takiego procesu, ze względu na specyfikę miejsca (duże miasto, skomplikowany stan majątkowy klasztorów, potrzeby garnizonu i struktur diecezjalnych) znacząco jednak rozciągnięty w czasie.
The dissolution of three old-style Gdańsk monasteries was announced by the restrictions and limitations of the post-partition period. The Dominican and Carmelite monasteries were already being considered for liquidation in 1806. The Napoleonic period thwarted these intentions for some time. Ultimately, the liquidation of Gdańsk monasteries was carried out in accordance with Prussian cabinet regulations from 1810 and 1816 in the years 1817-1835. This process was monitored by the Prussian state authorities. The real estate was sold off in several stages, most intensively in the years 1824-1827 and 1837-1840. The procedure of extinguishing (extinction) and relocation of members of Gdańsk religious convents was completed earliest in relation to the Carmelite monastery (1828). The remaining convents were dissolved in 1835, but the last of the nuns, a Bridgettine, died only in 1855. The churches of the former convents were used to establish a new parish network in Gdańsk in 1840. The former convent buildings were taken over by the army and partially demolished. The new buildings erected in place of the demolished ones partly served the needs of the parish, but above all, the buildings erected here were used to support the Gdańsk garrison. The course of the dissolution of the Gdańsk convents can be considered typical for such a process, due to the specificity of the place (a large city, complicated financial status of the convents, needs of the garrison and diocesan structures), however, it was significantly extended in time. |
|---|---|
| ISSN: | 1232-1575 2720-0515 |
| DOI: | 10.21697/sc.2025.32.2.15 |