View in EDS

İran Ekonomisinde Kaynak Laneti Hipotezi ve Ticari Açıklığın Etkisi: ARDL Sınır Testi Yaklaşımı

Saved in:
Bibliographic Details
Title: İran Ekonomisinde Kaynak Laneti Hipotezi ve Ticari Açıklığın Etkisi: ARDL Sınır Testi Yaklaşımı
Authors: Ömer Doru
Source: Volume: 9, Issue: 155-77
İran Çalışmaları Dergisi
The Journal of Iranian Studies
مجله ایران شناسی
Publisher Information: Iran Calismalari Dergisi, 2025.
Publication Year: 2025
Subject Terms: Foreign Trade Policy, Resource Curse, Trade Openness, Economic Growth, Iranian Economy, ARDL Bounds Test, Dış Ticaret Politikaları, Kaynak Laneti, Ticari Açıklık, Ekonomik Büyüme, İran Ekonomisi, ARDL Sınır Testi
Description: Bu çalışma, İran ekonomisinde kaynak laneti hipotezinin geçerliliği ve ticari açıklığın ekonomik büyüme üzerindeki etkisini incelemeyi amaçlamaktadır. İran ekonomisi, önemli doğal kaynak rezervlerine sahip olmasına rağmen yeterli ekonomik büyüme performansı gösterememektedir. İran ekonomisinin büyüme sorununu kaynak laneti hipotezi çerçevesinde açıklamak ve ticari açıklığın bu olguyu dışlayıp dışlamadığını belirlemek çalışmanın motivasyonunu ortaya koymaktadır. Araştırma, 1990-2021 dönemine ait yıllık verilere dayanmaktadır. Kurulan Gecikmesi Dağıtılmış Otoregresif (ARDL) sınır testi modeli sonuçları, değişkenler arasında eş-bütünleşme ilişkisinin varlığını doğrulamaktadır. Elde edilen bulgular, doğal kaynak kirası değişkeninin uzun dönemde ekonomik büyüme üzerinde negatif ve istatistiksel olarak anlamlı bir etkisinin olduğunu, dolayısıyla İran ekonomisinde kaynak laneti hipotezinin geçerli olduğunu göstermektedir. Ticari açıklık değişkeni ise uzun dönemde ekonomik büyümeyi pozitif yönde etkileyerek dış ticaretin kaynak lanetinin etkilerini hafifletebileceğine işaret etmektedir. Aynı zamanda reel gayrisafi sabit sermaye yatırımları değişkeni de ekonomik büyüme üzerinde pozitif ve anlamlı bir etki yaratmaktadır. Hata düzeltme modeline göre, modelde kısa dönemde oluşan sapmaların uzun dönemde telafi edildiği ve tekrar dengeye ulaşıldığı görülmüştür. Bulgular, ticari açıklığın, İran ekonomisinin doğal kaynak bağımlılığını azaltarak ekonomik büyümeyi destekleyebileceğini ve doğal kaynak zenginliğini bir lanet olmaktan çıkarıp bir nimet haline dönüştürebileceğini göstermektedir. Bu çalışma, İran’ın bol doğal kaynak rezervlerinin ekonomik büyümeye olan katkısını optimize etmek için ticari açıklığın oynayabileceği rolü vurgulamakta ve literatüre özgün bir katkı sunmaktadır.
Document Type: Article
File Description: application/pdf
ISSN: 2651-4370
DOI: 10.33201/iranian.1570655
Access URL: https://dergipark.org.tr/tr/pub/iranian/issue/92535/1570655
Accession Number: edsair.doi.dedup.....1b43cfd05a219d64d50f533da1b558fc
Database: OpenAIRE
Description
Abstract:Bu çalışma, İran ekonomisinde kaynak laneti hipotezinin geçerliliği ve ticari açıklığın ekonomik büyüme üzerindeki etkisini incelemeyi amaçlamaktadır. İran ekonomisi, önemli doğal kaynak rezervlerine sahip olmasına rağmen yeterli ekonomik büyüme performansı gösterememektedir. İran ekonomisinin büyüme sorununu kaynak laneti hipotezi çerçevesinde açıklamak ve ticari açıklığın bu olguyu dışlayıp dışlamadığını belirlemek çalışmanın motivasyonunu ortaya koymaktadır. Araştırma, 1990-2021 dönemine ait yıllık verilere dayanmaktadır. Kurulan Gecikmesi Dağıtılmış Otoregresif (ARDL) sınır testi modeli sonuçları, değişkenler arasında eş-bütünleşme ilişkisinin varlığını doğrulamaktadır. Elde edilen bulgular, doğal kaynak kirası değişkeninin uzun dönemde ekonomik büyüme üzerinde negatif ve istatistiksel olarak anlamlı bir etkisinin olduğunu, dolayısıyla İran ekonomisinde kaynak laneti hipotezinin geçerli olduğunu göstermektedir. Ticari açıklık değişkeni ise uzun dönemde ekonomik büyümeyi pozitif yönde etkileyerek dış ticaretin kaynak lanetinin etkilerini hafifletebileceğine işaret etmektedir. Aynı zamanda reel gayrisafi sabit sermaye yatırımları değişkeni de ekonomik büyüme üzerinde pozitif ve anlamlı bir etki yaratmaktadır. Hata düzeltme modeline göre, modelde kısa dönemde oluşan sapmaların uzun dönemde telafi edildiği ve tekrar dengeye ulaşıldığı görülmüştür. Bulgular, ticari açıklığın, İran ekonomisinin doğal kaynak bağımlılığını azaltarak ekonomik büyümeyi destekleyebileceğini ve doğal kaynak zenginliğini bir lanet olmaktan çıkarıp bir nimet haline dönüştürebileceğini göstermektedir. Bu çalışma, İran’ın bol doğal kaynak rezervlerinin ekonomik büyümeye olan katkısını optimize etmek için ticari açıklığın oynayabileceği rolü vurgulamakta ve literatüre özgün bir katkı sunmaktadır.
ISSN:26514370
DOI:10.33201/iranian.1570655