Բառերի պատճառաբանվածության մթագնումը հայերենում
Ներքին ձև ունեն միայն բաղադրյալ բառերը։ Այն բառային նշանակությունը բաղադրող իմաստային տարրերի ամբողջությունն է։ Պարզ կամ այդպիսին ընկալվող բառերի ներքին ձևը հաճախ շատ դժվար է ճշտորեն որոշել։ Բաղադրյալ բառի բառիմաստի ձևավորման հիմքում միշտ էլ ընկած է ներքին ձևը։ Ներքին ձևը ցույց է տալիս բառի հնչման և...
Saved in:
| Published in: | Bulletin of Yerevan University B: Philology Vol. 16; no. 3 (48); pp. 77 - 87 |
|---|---|
| Main Author: | |
| Format: | Journal Article |
| Language: | Armenian |
| Published: |
06.11.2025
|
| ISSN: | 1829-457X, 2738-2575 |
| Online Access: | Get full text |
| Tags: |
Add Tag
No Tags, Be the first to tag this record!
|
| Summary: | Ներքին ձև ունեն միայն բաղադրյալ բառերը։ Այն բառային նշանակությունը բաղադրող իմաստային տարրերի ամբողջությունն է։ Պարզ կամ այդպիսին ընկալվող բառերի ներքին ձևը հաճախ շատ դժվար է ճշտորեն որոշել։ Բաղադրյալ բառի բառիմաստի ձևավորման հիմքում միշտ էլ ընկած է ներքին ձևը։ Ներքին ձևը ցույց է տալիս բառի հնչման և լմաստի պատճառաբանված կապը, այսինքն՝ նշում է այն պատճառը, ըստ որի՝ տվյալ իմաստը արտահայտվում է հենց տվյալ հնչյունակապակցությամբ։ Բաղադրյալ բառի ներքին ձևը կարող է լինել շատ հստակ հեշտությամբ գիտակցվել այդ լեզվով խոսող հանրության կողմից։ Այդպես է բաղադրյալ բառերի ճնշող մեծամասնության դեպքում։ Սակայն լեզվում որոշակի պայմանների առկայաությամ դեպքում բաղադրյալ բառերում մշտապես նկատվում է բառակազմական կապերի և բառային պատճառաբանվածության կորստի, մթագնման միտում։ Երբեմն բառի ներքին ձևը գրեթե կորչում է, որի պատճառով էլ արդի լեզվաըմբռնմամբ չի գիտակցվում բառի բաղադրյալ լինելը։ Այս երևույթը լեզվաբանության մեջ անվանվում է ապապատճառաբանում կամ ապաստուգաբանություն։ Ապապատճառաբանումը միանգամից տեղի չի ունենում, այլ բավականին երկարատև զարգացման արդյունք է։ Եվ քանի որ բառերը իրենց պատճառաբանված իմաստը միաժամանակ չեն կորցնում, լեզվում միմյանց կողքի գոյատևմում են պատճառաբանվածության մթագնման, կորստի տարբեր փուլերում գտնվող բառեր։ Ապաստուգաբանման վերջին փուլը բառի ներքին ձևի լիակատար մթագնումն է։ Այդպիսի մթագնում կա բազմաթիվ բնիկ հայերեն արմատական բառերում։ Հոդվածում քննվում են բաղադրյալ բառի ապաստուգաբանման պատճառները և պատճառաբանվածության մթագնման, կորստի տարբեր փուլերում գտնվող բառեր։
В процессе исторического развития языка возможны изменения семантической структуры составного слова, что может привести к затемнению восприятия сложной структуры слова, вплоть до её утраты. Это явление называется демотивацией. Формирование значения сложного слова основано на его внутренней форме и его мотивации. Внутренняя форма составного слова может быть очень ясной и легко понятной для носителей данного языка. Это относится к подавляющему большинству сложных слов. Однако при определённых условиях в языке наблюдается тенденция к затемнению и утрате как словообразовательных, так и смысловых связей внутри составного слова. Иногда внутренняя форма практически утрачивается, из-за чего не осознается составная природа слова. В статье рассматриваются основные причины и стадии демотивации значения слов в армянском языке. В статье рассматриваются основные причины и стадии демотивации значения слов в армянском языке.
During the historical development of a language, the semantic structure of a compound word can change, which can lead to a blurring of the word's complex structure, even to its loss. This phenomenon is called demotivation. The formation of the meaning of a compound word is based on its internal form and its motivation. The internal form of a compound word can be very clear and easily understood by native speakers of a given language. This is true for the vast majority of compound words. However, under certain conditions, language tends to obscure and lose both the word-formation and semantic connections within a compound word. Sometimes, the internal form is virtually lost, resulting in a loss of understanding of the compound nature of the word. This article examines the main reasons and stages of demotivation of the meaning of words in the Armenian language. |
|---|---|
| ISSN: | 1829-457X 2738-2575 |
| DOI: | 10.46991/BYSU.B/2025.16.3.077 |