ЯЗЫКОВАЯ РЕПРЕЗЕНТАЦИЯ КОНЦЕПТА «АҚЫЛ/УМ» В КАРТИНЕ МИРА КАЗАХСКОГО НАРОДА
Gespeichert in:
| Titel: | ЯЗЫКОВАЯ РЕПРЕЗЕНТАЦИЯ КОНЦЕПТА «АҚЫЛ/УМ» В КАРТИНЕ МИРА КАЗАХСКОГО НАРОДА |
|---|---|
| Verlagsinformationen: | АО «КазУМОиМЯ им.Абылай хана», 2022. |
| Publikationsjahr: | 2022 |
| Schlagwörter: | 4. Education, семантическое пространство, ассоциативный эксперимент, semantic field, folklore text, концепт, семантикалық кеңістік, концепт сферасы, concept sphere, концептосфера, associative experiment, фольклорлық мәтін, фольклорный текст, concept, ассоциативті эксперимент |
| Beschreibung: | The study is devoted to the analysis of linguistic representation of the concept "akyl/intelligence"and the identification of its national and cultural specifics on the material of the Kazakh language. This study was carried out within modern linguistic trends.The purpose of the investigation is to study the linguistic representations of the concept "akyl/intelligence"in the worldview of the Kazakh people. A comprehensive analysis of the linguistic means representing the concept "akyl/intelligence"gives an opportunity to penetrate into the linguocultural structure of the concept and study the facts of the language in close connection with the worldview and values of the Kazakh people. Concepts form the basis of the conceptual picture of the world of a particular nation. The study of concepts reveals in the linguistic picture of the world the unique facts, relating only to this ethnic group.The scientific significance of this study lies in the fact that it makes a certain contribution to the development of Kazakhstani cognitive linguistics, defines new perspectives for considering the concept and linguistic picture of the world. In accordance with the purpose of the study, for analyzing the concept "akyl/intelligence"in the language picture of the world a complex methodology was needed. It included the following methods: conceptual analysis, which has a linguistic focus, determining the structure and national specifics of the concept, descriptive method, component analysis method, experimental method, statistical method. Information about the structure and content of the concept "akyl/intelligence" is based on the analysis of the material from lexicographic sources, folklore texts and an associative experiment data. Investigation of the multilayer structure of the concept, determined by its multidimensionality, is also represented in the present study. The analysis of folklore texts shows that this concept is personalized in an images, it doesn’t represent abstract characteristics, but an image of a person in various life situations. It was experimentally revealed that the concept "akyl/intelligence"is formed in the linguistic consciousness, the word "akyl" evokes an associative field in the minds of informants and is on a par with moral categories. The practical value of the research is defined by the possibility of using the results of the linguocognitive analysis of the concept and the procedure of the analysis and description of the concept "akyl/intelligence" can be used in complex analyses of other concepts. Данное исследование посвящено анализу способов языковой репрезентации концепта «ақыл/ум» и выявлению его национально-культурной специфики на материале казахского языка. Данное исследование выполнено в русле современных лингвистических направлений.Цель исследования – изучить языковую репрезентацию концепта «ақыл/ум» в картине мира казахского народа. Комплексный анализ языковых средств выражения концепта «ақыл/ум» позволяет проникнуть в лингвокультурную структуру концепта и исследовать факты языка в тесной связи с мировоззрением и духовными ценностями казахского народа. Основу концептуальной картины мира того или иного народа составляют концепты. Изучение концептов открывает уникальное мировидение, относящееся только к данному этносу в языковой картине мира.Научная значимость данного исследования заключается в том, что оно вносит определенный вклад в развитие казахстанской когнитивной лингвистики, определяет новые ракурсы рассмотрения концепта и языковой картины мира. В соответствии с целью исследования необходима была комплексная методика анализа концепта «ақыл/ум» в языковой картине мира казахского народа, включающая следующие методы: концептуальный анализ, имеющий языковую направленность и позволяющий определить структуру и национальную специфику концепта, дескриптивный метод, метод компонентного анализа, экспериментальный метод, статистический метод,На основе анализа фактического материала, полученного из лексикографических источников, фольклорных текстов, данных ассоциативного эксперимента удалось получить информацию о структуре и содержании концепта «ақыл/ум». Проанализирована многослойность концепта, определяющая его многоплановость. Проведенный анализ фольклорных текстов указывает на то, что данный концепт персонализируется в образах, представляя собой не абстрактные характеристики, а реального носителя в различных жизненных ситуациях. Экспериментально выявлено, что концепт «ақыл/ум» сформирован в языковом сознании, слово-стимул «ақыл» вызывает в сознании информантов ассоциативное поле и стоит в одном ряду с нравственными категориями. Практическая ценность исследования определяется возможностью использования результатов лингвокогнитивного анализа репрезентации концепта и процедуры анализа при комплексном изучении других концептов.Информация о финансированииДанная статья написана в рамках грантового финансирования Министерством образования и науки Республики Казахстан проекта молодых ученых «Поликультурное пространство: исследование фольклора народностей Казахстана» (ИРН AP08052732). Бұл зерттеу қазақ тілі материалы бойынша «ақыл/ум» концептінің тілдік репрезентацияларын талдауға және оның ұлттық-мәдени ерекшеліктерін анықтауға арналған. Аталған зерттеу заманауи лингвистикалық бағыттарға сай орындалды.Бұл зерттеудің мақсаты – «ақыл/ум» концептінің қазақ халқының әлем бейнесінде тілдік репрезентацияларын көрсету. «Ақыл/ум» концептін білдіретін тілдік құралдарды жан-жақты талдау концептінің лингвомәдени құрылымына еніп, тіл фактілерін қазақ халқының дүниетанымы мен рухани құндылықтарымен тығыз байланыста зерттеуге мүмкіндік береді. Концепттер ұлттың концептуалды әлем бейнесінің негізін құрайды. Концепттерді зерттеу лингвистикалық әлемнің белгілі бір этносқа ғана қатысты бірегейлікті ашады.Бұл зерттеудің ғылыми маңыздылығы концептің және тілдік әлем бейнесін қарастырудың жаңа жолдарын айқындауда, оның қазақстандық когнитивтік лингвистиканың дамуына белгілі бір үлес қосуында, Зерттеу мақсатына сәйкес тілдік әлем бейнесіндегі «ақыл/ум» концептіні талдаудың кешенді әдістемесі қажет болды, оның ішінде келесі әдістер: құрылымы мен ұлттық ерекшелігін анықтауға мүмкіндік беретін тілдік бағытты ұстанатын концептуалды талдау, сипаттау әдісі, компоненттік талдау әдісі, эксперименттік әдіс, статистикалық әдіс. Лексикографиялық дерек көздерінен, фольклорлық мәтіндерден, ассоциативті эксперимент деректерінен алынған фактілік материалдарды талдау негізінде «ақыл/ум»концептінің құрылымы мен мазмұны туралы мәліметтер алуға мүмкіндік туды.Концептінің көп өлшемділігін анықтайтын көпқырлылығы талданады. Фольклорлық мәтіндерді талдау бұл концептінің абстрактілі сипаттарды емес, әртүрлі өмірлік жағдаяттардағы нақты тасымалдаушыны бейнелейтін образдарда дараланатынын көрсетеді. «Ақыл/ум»концептінің тілдік санада қалыптасатыны, «ақыл» - стимул сөзінің ақпарат берушілер санасында ассоциативтік өріс тудырып, моральдық категориялармен қатар тұрғаны эксперимент жүзінде анықталды. Зерттеудің практикалық құндылығы басқа концептілерді жан-жақты зерделеуде концептілерді лингвокогнитивтік талдау нәтижелерін және талдау процедураларын пайдалану мүмкіндігімен анықталады. Филологические науки, Выпуск 1 (64) 2022 |
| Publikationsart: | Article |
| Sprache: | Russian |
| DOI: | 10.48371/phils.2022.64.1.015 |
| Dokumentencode: | edsair.doi...........d1c76a6ea73250f77fe787c6d10234c6 |
| Datenbank: | OpenAIRE |
Nájsť tento článok vo Web of Science | Abstract: | The study is devoted to the analysis of linguistic representation of the concept "akyl/intelligence"and the identification of its national and cultural specifics on the material of the Kazakh language. This study was carried out within modern linguistic trends.The purpose of the investigation is to study the linguistic representations of the concept "akyl/intelligence"in the worldview of the Kazakh people. A comprehensive analysis of the linguistic means representing the concept "akyl/intelligence"gives an opportunity to penetrate into the linguocultural structure of the concept and study the facts of the language in close connection with the worldview and values of the Kazakh people. Concepts form the basis of the conceptual picture of the world of a particular nation. The study of concepts reveals in the linguistic picture of the world the unique facts, relating only to this ethnic group.The scientific significance of this study lies in the fact that it makes a certain contribution to the development of Kazakhstani cognitive linguistics, defines new perspectives for considering the concept and linguistic picture of the world. In accordance with the purpose of the study, for analyzing the concept "akyl/intelligence"in the language picture of the world a complex methodology was needed. It included the following methods: conceptual analysis, which has a linguistic focus, determining the structure and national specifics of the concept, descriptive method, component analysis method, experimental method, statistical method. Information about the structure and content of the concept "akyl/intelligence" is based on the analysis of the material from lexicographic sources, folklore texts and an associative experiment data. Investigation of the multilayer structure of the concept, determined by its multidimensionality, is also represented in the present study. The analysis of folklore texts shows that this concept is personalized in an images, it doesn’t represent abstract characteristics, but an image of a person in various life situations. It was experimentally revealed that the concept "akyl/intelligence"is formed in the linguistic consciousness, the word "akyl" evokes an associative field in the minds of informants and is on a par with moral categories. The practical value of the research is defined by the possibility of using the results of the linguocognitive analysis of the concept and the procedure of the analysis and description of the concept "akyl/intelligence" can be used in complex analyses of other concepts.<br />Данное исследование посвящено анализу способов языковой репрезентации концепта «ақыл/ум» и выявлению его национально-культурной специфики на материале казахского языка. Данное исследование выполнено в русле современных лингвистических направлений.Цель исследования – изучить языковую репрезентацию концепта «ақыл/ум» в картине мира казахского народа. Комплексный анализ языковых средств выражения концепта «ақыл/ум» позволяет проникнуть в лингвокультурную структуру концепта и исследовать факты языка в тесной связи с мировоззрением и духовными ценностями казахского народа. Основу концептуальной картины мира того или иного народа составляют концепты. Изучение концептов открывает уникальное мировидение, относящееся только к данному этносу в языковой картине мира.Научная значимость данного исследования заключается в том, что оно вносит определенный вклад в развитие казахстанской когнитивной лингвистики, определяет новые ракурсы рассмотрения концепта и языковой картины мира. В соответствии с целью исследования необходима была комплексная методика анализа концепта «ақыл/ум» в языковой картине мира казахского народа, включающая следующие методы: концептуальный анализ, имеющий языковую направленность и позволяющий определить структуру и национальную специфику концепта, дескриптивный метод, метод компонентного анализа, экспериментальный метод, статистический метод,На основе анализа фактического материала, полученного из лексикографических источников, фольклорных текстов, данных ассоциативного эксперимента удалось получить информацию о структуре и содержании концепта «ақыл/ум». Проанализирована многослойность концепта, определяющая его многоплановость. Проведенный анализ фольклорных текстов указывает на то, что данный концепт персонализируется в образах, представляя собой не абстрактные характеристики, а реального носителя в различных жизненных ситуациях. Экспериментально выявлено, что концепт «ақыл/ум» сформирован в языковом сознании, слово-стимул «ақыл» вызывает в сознании информантов ассоциативное поле и стоит в одном ряду с нравственными категориями. Практическая ценность исследования определяется возможностью использования результатов лингвокогнитивного анализа репрезентации концепта и процедуры анализа при комплексном изучении других концептов.Информация о финансированииДанная статья написана в рамках грантового финансирования Министерством образования и науки Республики Казахстан проекта молодых ученых «Поликультурное пространство: исследование фольклора народностей Казахстана» (ИРН AP08052732).<br />Бұл зерттеу қазақ тілі материалы бойынша «ақыл/ум» концептінің тілдік репрезентацияларын талдауға және оның ұлттық-мәдени ерекшеліктерін анықтауға арналған. Аталған зерттеу заманауи лингвистикалық бағыттарға сай орындалды.Бұл зерттеудің мақсаты – «ақыл/ум» концептінің қазақ халқының әлем бейнесінде тілдік репрезентацияларын көрсету. «Ақыл/ум» концептін білдіретін тілдік құралдарды жан-жақты талдау концептінің лингвомәдени құрылымына еніп, тіл фактілерін қазақ халқының дүниетанымы мен рухани құндылықтарымен тығыз байланыста зерттеуге мүмкіндік береді. Концепттер ұлттың концептуалды әлем бейнесінің негізін құрайды. Концепттерді зерттеу лингвистикалық әлемнің белгілі бір этносқа ғана қатысты бірегейлікті ашады.Бұл зерттеудің ғылыми маңыздылығы концептің және тілдік әлем бейнесін қарастырудың жаңа жолдарын айқындауда, оның қазақстандық когнитивтік лингвистиканың дамуына белгілі бір үлес қосуында, Зерттеу мақсатына сәйкес тілдік әлем бейнесіндегі «ақыл/ум» концептіні талдаудың кешенді әдістемесі қажет болды, оның ішінде келесі әдістер: құрылымы мен ұлттық ерекшелігін анықтауға мүмкіндік беретін тілдік бағытты ұстанатын концептуалды талдау, сипаттау әдісі, компоненттік талдау әдісі, эксперименттік әдіс, статистикалық әдіс. Лексикографиялық дерек көздерінен, фольклорлық мәтіндерден, ассоциативті эксперимент деректерінен алынған фактілік материалдарды талдау негізінде «ақыл/ум»концептінің құрылымы мен мазмұны туралы мәліметтер алуға мүмкіндік туды.Концептінің көп өлшемділігін анықтайтын көпқырлылығы талданады. Фольклорлық мәтіндерді талдау бұл концептінің абстрактілі сипаттарды емес, әртүрлі өмірлік жағдаяттардағы нақты тасымалдаушыны бейнелейтін образдарда дараланатынын көрсетеді. «Ақыл/ум»концептінің тілдік санада қалыптасатыны, «ақыл» - стимул сөзінің ақпарат берушілер санасында ассоциативтік өріс тудырып, моральдық категориялармен қатар тұрғаны эксперимент жүзінде анықталды. Зерттеудің практикалық құндылығы басқа концептілерді жан-жақты зерделеуде концептілерді лингвокогнитивтік талдау нәтижелерін және талдау процедураларын пайдалану мүмкіндігімен анықталады.<br />Филологические науки, Выпуск 1 (64) 2022 |
|---|---|
| DOI: | 10.48371/phils.2022.64.1.015 |