Suchergebnisse - ПРЕСС-КОНФЕРЕНЦИИ

  1. 1
  2. 2

    Madaniy meros obyektlarining 3 d modelini yaratishning ahamiyati (Jizzax vohasi misolida): 34 MADANIY MEROS OBYEKTLARINING 3D MODELINI YARATISHNING AHAMIYATI (JIZZAX VOHASI MISOLIDA) Saidov J.O. o‘qituvchi, Jizzax davlat pedagogika universiteti Dunyodagi turli hududlar va mamlakatlarning integratsiyalashuvida o‘zaro iqtisodiy, siyosiy, ijtimoiy va madaniy aloqalar muhim ahamiyatga ega. Hozirda rivojlangan davlatlardagi yetakchi ilmiy markazlar turli mintaqalarning ichki va tashqi aloqalari tizimida karvon yo‘llari va u bilan bog‘liq infratuzilmalarning tarixi va o‘sha davrdagi qiyofasini tiklash borasidagi ishlarga jiddiy e'tibor qaratmoqdalar. Jumladan, Buyuk Ipak yo‘lining chorrahasida joylashgan Markaziy Osiyoning iqtisodiy-madaniy shakllanishi va rivojlanishi natijasida o‘ziga xos sivilizatsiyasining vujudga kelganligi va uning atrof mintaqalar bilan o‘zaro bog’liqligini o‘rganish xalqaro ahamiyatga ega tadqiqotlar sirasiga kiradi [10]. O‘zbekistonning turli tarixiy o‘lkalari qatori Buyuk karvon yo‘lida joylashgan Ustrushona mintaqasining ijtimoiy-iqtisodiy, siyosiy va madaniy taraqqiyoti o‘ziga xos tarixga ega. Sug‘diyonadan Choch vohasiga va Farg‘ona vodiysiga yo‘l ilk o‘rta asrlarda Ustrushona hududi orqali o‘tgan. Ustrushona bu davrga mansub Xitoy manbalarida Sao (Suyshu) hamda Shudaydushana, Suyduyshana (Tanshu) kabi nomlar bilan atalib [1, B. 44], bu hudud orqali Sug‘diyonaning Xitoy bilan aloqalari ham amalga oshirilgan. Turk xoqonligi davrida Buyuk Ipak yo‘li shimoliy tarmog‘ining ahamiyatini oshishi natijasida Sharqiy Turkistondan Tyanshan tog‘ dovonlari orqali Yettisuvga o‘tuvchi yo‘llardan foydalanish, tog‘ dovonlarini o‘zlashtirish yanada rivojlanadi [2, B. 14-20]. Shimoliy yo‘lning bir tarmog‘i Zomindan Shosh orqali Isfijob, Taroz, Uchbuloq, Qulan (hozirgi Lugovaya stansiyasi), Chu vodiysidagi Aspara, Navket, Suyob shahri (Oq-Beshim) orqali Issiqko‘lning janubiy-sharqiy qishlog‘ida joylashgan Yuqori Barskanga kelingan [3, B. 39]. Ustrushona mintaqasi hozirda bir qancha hududlarni o‘z ichiga olgan yirik tarixiy o‘lka bo‘lib, uning shimoliy-g‘arbiy qismida hozirgi Jizzax vohasi joylashgan. Jizzax vohasi tarkibiga tarixda Feknon nomi bilan atalgan hudud ham kirgan va voha hayotida muhim o‘rin tutgan. Haqiqatdan ham o‘zining geografik o‘rni tufayli Feknon rustoqining bosh shahri – Dizak siyosiy, iqtisodiy, madaniy sohalarda va ayniqsa, karvonlar savdosida bir qator qulaylik va imtiyozlarga ega bo‘lgan. O‘rta asrlarda Movarounnahrning quruqlikdagi “savdo bandargohi” sifatida e’tirof etilgan Dizak, Samarqand uchun Y.G‘ulomov ta’biri bilan aytganda, tabiiy “sharqiy darvoza” vazifasini o‘tagan [4. B. 92-93]. Chunki Samarqandni Xitoy va boshqa sharqiy mamlakatlar bilan 35 bog‘lovchi karvonlar deyarli barcha hollarda Dizak va Ilono‘tti darasi (Temir darvoza) orqali quyidagi manzil va yo‘nalishlar – Xitoy – Sharqiy Turkiston – Choch – Dizak; Xitoy - Farg’ona – Xovos – Dizak; Xitoy – Farg‘ona – Bunjikat – Sabat – Zomin – Dizak bo’yicha o’tgan [5, B. 89-90]. Buyuk Ipak yo‘li tizimida joylashgan Jizzax vohasida turli sohalari qatori me’morchilik sohasi ham o‘ziga xos rivojlanish bosqichiga ega. Vohaning karvonlar o‘tuvchi joylarida sardoba, rabot, karvonsaroy, ko‘prik, quduqlar kabi yo’lbo’yi inshootlari barpo etilgan. Keyingi yillarda mintaqa tarixini tiklash borasida qadimgi manzilgohlarda taniqli arxeologlarimiz tomonidan jiddiy izlanishlar olib borilayotganligi tahsinga sazovordir. Arxeologik tadqiqotlar natijasida vohaning yo‘lbo‘yi inshootlari haqida qimmatli ma’lumotlar qo’lga kiritilishi natijasida tarixiy manzilgohlar qiyofasi ochiqlanmoqda. O‘rta asr arab mualliflari Istahriy, Ibn Havqal asarlarida vohada joylashgan karvonsaroylar haqida qimmatli ma’lumotlar berilgan. Jumladan, Dizak shahridan 1-2 farsax masofa uzoqlikda Ustrushona afshini Kovusning o‘g‘li, valiahd Haydar al-Afshin tashabbusi bilan IX asrning birinchi choragida bunyod etilgan Xudaysar raboti joylashgan. Al-Istahriy ta’kidlashicha “ ... Ushbu rabot singari yog‘iylar yurtiga juda yaqin joyda qurilgan boshqa birorta rabot yo‘qdir” [6, B. 27]. Xususan, 1975-yilda Jizzax vohasi arxeologiya yodgorliklari majmuasini tuzish bo‘yicha qidiruv tadqiqotlari o‘tkazgan O‘.Alimov Xudaysarni Jizzax vohasining shimoliy-sharqiy qismida joylashgan Ko‘kravat yodgorligi o‘rnida bo‘lgan, deb ta’kidlaydi [7, B. 2]. O‘rta asr mualliflari asarlarida Hasan raboti nomi bilan qayd etilgan navbatdagi karvonsaroy X asrda Badr Qushayr ismli shaxs tomonidan Dizak shahrida yoki shaharga ancha yaqin joyda – Abu Ahmad raboti hamda Katvondiz, Sug‘d va Ustrushonaning chegarasida qurilgani bayon etilgan. Jizzax vohasida joylashgan yana bir karvonsaroy Zomin tumani G‘ulbo qishlog‘ining shimoliy qismida joylashgan To‘rtko‘ltepa karvonsaroyi (X – XII asrlar) va uning atrofidagi mozorqo‘rg‘onlar majmuasi (II-IV asrlar) ham 2000-yildan buyon o‘rganilmoqda. Ushbu tadqiqotlar natijasida G’arbiy Ustrushonaning Buyuk Ipak yo‘li savdosidagi o‘rni, ko‘chmanchi chorvadorlar tarixiga oid qimmatli ma’lumotlar olinmoqda [8, B. 37]. Mazkur karvonsaroylarning joylashgan o‘rni so‘nggi paytlarga qadar aniqlanmagan edi. Holbuki, Jizzax atrofi va Zomin o‘rtasidagi hudud arxeologik yodgorliklarini hisobga olib, o‘rganib chiqqan mutaxassislarning qayd etishicha, o‘rta asrlarda bu mavzeda 10 ga yaqin karvonsaroylar faoliyat ko’rsatgan. Xususan, Qoraqo‘yli qishlog‘i yaqinidagi Sarboztepa, Uchtepa janubidagi Ko‘kravat, Galaquduq mavzesidagi G‘ishttepa, Ravot qishlog‘idagi Qo‘rg‘ontepa, G‘ulbo qishlog‘i shimolidagi To‘rtko‘ltepa, Oqbuloq qishlog‘idagi Machitlitepa, Forish tumanidagi Kaltepa shular jumlasidandir [5, B. 92]. Vohada arxeologik ekspeditsiya va qazuv ishlari davom ettirilsa yuqoridagi yo‘lbo‘yi inshootlari soni yanada oshishi mumkin [9]. 36 Jizzax vohasidagi karvonsaroylarning qurilish loyihasi odatda bir xil ko‘rinishda bo‘lgan, mustahkam tort devor ya’ni o‘rtasida hovlining atrofi bir, ikki qavatli hujralar bilan o‘ralgan, harbiy minorali qal’aband ko‘rinishidagi istehkom – inshoot bo’lgan. Ta’kidlash o‘rinliki, vaqt o‘tishi bilan rabotlar – g‘oziylar qarorgohiga ehtiyoj qolmagan. Bunga sabab, Movarounnahrda islom dini qat’iy qaror topgan, markazlashgan qudratli davlatlar ta’sirida, xususan somoniylar davridan boshlab o‘troq va ko‘chmanchilar o‘rtasida stabil holat yuzaga kelgan, shu sababli rabotlar karvonsaroylarga aylantirilgan [5, B. 88]. Odatda, karvonsaroylar qurilishi uzoq o‘tmishga borib taqalib, uning tarkibida markaziy hovli, hovlini to‘rt tomondan o‘rab turgan ayvonlar, odamlar yashashi uchun hujralar, yuk saqlanadigan omborxonalar, ot-ulovlar uchun oldi yopiq sayisxonalar bo‘lgan. Ba’zi hollarda karvonsaroylarning hajmi, mamlakat iqtisodiyoti va boshqaruv ma’muriyatida tutgan o‘rni va geografik joylashuviga ko‘ra masjidlar ham bunyod etilgan [5, B. 92]. Xulosa o‘rnida shuni aytish lozimki, Buyuk karvon yo’lida qad rostlagan yo‘lbo‘yi inshootlari hozirda ma’lum tarixiy tepalik yoki qazuv natijasida ochilgan madaniy meros hisoblanadi. Zamonaviy ilm-fan texnologiyalarini tarixiy haqiqatni tiklash borasida safarbar etish ijobiy natijalar beradi. Xususan, vohadagi arxeologik qazuv natijasida ochilgan ma’lum karvonsaroylarni kompyuter yutuqlari asosida 3D modelini tiklash va shu asnoda tarixda binoning qanday ko‘rinishga ega bo‘lganligi xususida ma’lum tasavvurga ega bo‘lish mumkin. Adabiyotlar: 1. A.Sagdullayev, O‘.Mavlonov, D.Mahkamova. O‘rta Osiyoda o‘rta asrlar savdo sotiq tizimi. Toshkent, “Akademiya”. 2004. 2. Байпаков К.М. Великий Шелковый путь и судьбы цивилизациий. Алматы. 2006. 3. Бартольд В.В. Очерки истории Семиречья /Соч. В 9 томах. Т. 2. Ч. 1. М.: “Наука”, 1963. 4. Гулямов Я.Г. Кладбище Кульпи-Сар..// IMKУ. Вып. 2. Taшкент, “Фан”, 1996. 5. M.H.Pardayev, J.I.G‘ofurov Markaziy Osiyo Buyuk Ipak yo‘li tizimida (Qadim va o‘rta asrlar). Toshkent.: “Lesson press” nashri, 2021. 6. Материалы по истории киргизов и киргизы. Вып.1. M., 1973. 7. Алимов У. Отчёт Джизакского археологического отряда по составлению свода археологических памятников. Самарқанд, 1976. 8. M.Pardayev, J.G‘ofurov. Ustrushonaning ilk o‘rta asr qishloq makonlari (yozma va arxeologiya manbalari asosida). T.: “Press nashriyoti”, 2016. 9. Sagdullaev, Anatoliy, et al. "Problems Of Cartography Of Ancient EthnoCultural Processes In Central Asia." INTERNATIONAL JOURNAL OF- SCIENTIFIC-& TECHNOLOGY RESEARCH 9.04 (2020): 745-748. 37 10. Togaev, J. E., and U. A. Usarov. "CHARACTERISTICS OF ARCHITECTURE OF ANCIENT BACTRIA." IN EXAMPLE SAPALLITEPA AND JARKUTAN. ISJ Theoretical & Applied Science 10.54 (2017): 28-31. ИНФОРМАЦИОННЫЕ ТЕХНОЛОГИИ В СОХРАНЕНИИ КУЛЬТУРНОГО НАСЛЕДИЯ Хасанова М.С. соискатель, Национальный университет Узбекистана Сохранения культурного наследия во все времена относится к наиболее актуальным и дискуссионным проблемам: что сохранять и как? Необходимо помнить, что не вся производимая в обществе информация социально необходима, и не все входит в активно используемую часть инфофонда. Некоторая информация может быть вообще не используется в человеческой практике. Но тот факт, что информация не используется здесь и сейчас не означает, что она не потребуется в будущем. Поэтому создание культурного фонда – задача наиважнейшая. Научно-технический прогресс середины пошлого века привел к бурному распространению новых технологий, изменениям в системе культуры, к смене мировоззренческих установок, в обществе начинают преобладать технократические тенденции. В связи с этим в 60-х- начале 70-х годов двадцатого столетия зарождается социальное движение Counter-Culture, которое было направлено против дальнейшей технократизации общества и на утверждение приоритета гуманистических ценностей. Участники движения рассматривали компьютер как средство борьбы за справедливость, духовный Ренессанс в технократическом мире, средство мышления, интеллектуальной деятельности и социальной активности. В 1980 г. Э. Тоффлер в книге «Третья волна» сделал предположение, что однажды компьютерная сеть сможет объединить весь мир, как ранее телевидение [1]. В 1981 г. состоялось представление первого персонального компьютера на пресс-конференции IBM в Нью-Йорке. И именно эта дата считается началом эпохи мультимедиа . Из триады «компьютеризация – медиатизация - интернетизация» мы выделяем второй компонент, где мультимедийные технологии, как разновидность информационных технологий, оказывают наибольшее влияние на качество культуры и культурного пространства и стимулируют качественные изменения в интеренетизации общества. Это не просто технология компьютерных имиджей и звуков, идея мультимедиа гораздо шире, поскольку она проявляется в культурном разнообразии и в развитии тех изменений, которые происходят в

    Autoren: J Saidov

    Quelle: Значение цифровых технологий в изучении истории Узбекистана. 1:34-37

  3. 3

    Информационные технологии в сохранении культурного наследия: 37 10. Togaev, J. E., and U. A. Usarov. "CHARACTERISTICS OF ARCHITECTURE OF ANCIENT BACTRIA." IN EXAMPLE SAPALLITEPA AND JARKUTAN. ISJ Theoretical & Applied Science 10.54 (2017): 28-31. ИНФОРМАЦИОННЫЕ ТЕХНОЛОГИИ В СОХРАНЕНИИ КУЛЬТУРНОГО НАСЛЕДИЯ Хасанова М.С. соискатель, Национальный университет Узбекистана Сохранения культурного наследия во все времена относится к наиболее актуальным и дискуссионным проблемам: что сохранять и как? Необходимо помнить, что не вся производимая в обществе информация социально необходима, и не все входит в активно используемую часть инфофонда. Некоторая информация может быть вообще не используется в человеческой практике. Но тот факт, что информация не используется здесь и сейчас не означает, что она не потребуется в будущем. Поэтому создание культурного фонда – задача наиважнейшая. Научно-технический прогресс середины пошлого века привел к бурному распространению новых технологий, изменениям в системе культуры, к смене мировоззренческих установок, в обществе начинают преобладать технократические тенденции. В связи с этим в 60-х- начале 70-х годов двадцатого столетия зарождается социальное движение Counter-Culture, которое было направлено против дальнейшей технократизации общества и на утверждение приоритета гуманистических ценностей. Участники движения рассматривали компьютер как средство борьбы за справедливость, духовный Ренессанс в технократическом мире, средство мышления, интеллектуальной деятельности и социальной активности. В 1980 г. Э. Тоффлер в книге «Третья волна» сделал предположение, что однажды компьютерная сеть сможет объединить весь мир, как ранее телевидение [1]. В 1981 г. состоялось представление первого персонального компьютера на пресс-конференции IBM в Нью-Йорке. И именно эта дата считается началом эпохи мультимедиа . Из триады «компьютеризация – медиатизация - интернетизация» мы выделяем второй компонент, где мультимедийные технологии, как разновидность информационных технологий, оказывают наибольшее влияние на качество культуры и культурного пространства и стимулируют качественные изменения в интеренетизации общества. Это не просто технология компьютерных имиджей и звуков, идея мультимедиа гораздо шире, поскольку она проявляется в культурном разнообразии и в развитии тех изменений, которые происходят в 38 человеке и в пространстве под ее воздействием. В информационный век увеличивается социальная и культурная роль мультимедиа, наступает век цифрового Ренессанса, в котором люди получают знания в качестве нового ресурса. Мировое культурное пространство складывается из множества сегментов, в том числе и культурного пространства конкретного региона. В качестве фактора развития подобных сегментов, на наш взгляд, можно рассматривать коллекции информационных ресурсов, создаваемые в библиотеках. Такие коллекции позволяют продвигать результаты культурной деятельности многих поколений широкому кругу пользователей. Так, в нашей стране реализуется проект по сохранению книжных памятников культуры. Тамбовская областная универсальная библиотека участвует в данном проекте, занимаясь оцифровкой книг, которые попадают под категорию «книжный памятник». Однако, в каждом регионе есть памятники культуры, имеющие региональное значение, поэтому целесообразна разработка программы по сохранению культурного наследия региона, которое является, безусловно, частью национального и мирового. Всемирным наследием ЮНЕСКО называют природные или созданные человеком объекты, приоритетными задачами по отношению к которым являются сохранение и популяризация в силу их особой культурной, исторической значимости [1]. Основным способом существования культуры является культурное наследие. За всю жизнь человек успевает понять и освоить весьма незначительную часть культурного наследия, перенеся ее сущность в свой внутренний мир. Освоенное становится доступным после него уже другим поколениям, преображаясь в наследие для человечества. Однако это становится возможным только при условии его полноценного сохранения . В последнее время в Узбекистане происходит быстрый рост цифровых ресурсов по культуре. Такие ресурсы формируются с помощью оцифровки имеющихся у владельцев оригинальных документов, а также путем сбора документов, которые впоследствии создаются в электронном виде. Созданием и хранением цифровых ресурсов занимаются как учреждения и организации различных министерств и ведомств, так и частные компании и отдельные личности. Учет и инвентаризация цифровых массивов, в сфере культуры, является предметом ряда многих проектов. В реестрах и каталогах регистрируются не только ресурсы, представленные в интернете, но и локальные цифровые ресурсы, например базы конкретных учреждений, цифровые библиотеки, каталоги, издания на дисковых носителях. Эффективной программой должно стать создание Национальной электронной библиотеки, интегрированного ресурса национального 39 масштаба, сочетающего в себе как программы оцифровки культурного и научного наследия Узбекистана, так и предоставление доступа к оцифрованным ресурсам. Необходимо упомянуть, что размещение в Интернете оцифрованных изображений в рамках электронной библиотеки позволит выйти на принципиально иной уровень научных исследований. Совокупность изображений и описаний предмета или комплекса позволит проводить исследователям компаративный и герменевтический анализ исторического и культурного развития народов Узбекистана. 1. Togaev, J. E., and U. A. Usarov. "CHARACTERISTICS OF ARCHITECTURE OF ANCIENT BACTRIA." IN EXAMPLE SAPALLITEPA AND JARKUTAN. ISJ Theoretical & Applied Science 10.54 (2017): 28-31. ПРИМЕНЕНИЕ ЦИФРОВЫХ ТЕХНОЛОГИЙ В ИЗУЧЕНИИ ИСТОРИИ И СПЕЦИАЛЬНЫХ ИСТОРИЧЕСКИХ ДИСЦИПЛИН ВИЗУАЛ ТАДҚИҚОТЛАРДА РАҚАМЛИ ТЕХНОЛОГИЯЛАРДАН ФОЙДАЛАНИШ МАСАЛАЛАРИ Шадманова С.Б. т.ф.д., проф., Тошкент давлат шарқшунослик университети ХХI аср - юқори компьютер технологиялари асри ҳисобланади. Замонавий технологияларнинг ривожланиб бориши билан, барча фан соҳаларида бўлганидек, тарих фанида ҳам тадқиқот ва изланишлар олиб боришнинг янги манбалари ва усуллари шаклланди. Визуал материалларни ўрганиш, шунингдек, ўргатиш жараёнини осонлаштирадиган рақамли технологиялар тобора ривожланиб бормоқда. Фанда рақамли манбалар - бу, рақамли технологиялар воситасида сақланадиган, ташиладиган ва осон тарқатилиш имконини берадиган барча турдаги - визуал антропология мисолида визуал материаллар тўплами тушунилади. Рақамли технологиялардан фойдаланиш ёрдамида тадқиқотлар давомида қамраб олинадиган маълумот ҳажмини кескин кўпайтириш, ахборот олиш ва узатишнинг ўқиб-тушуниш усулига қўшимча кўриб-кузатиш усулидан ҳам фойдаланиш асосида осонлаштириш мумкин бўлади.

    Quelle: Значение цифровых технологий в изучении истории Узбекистана. 1:37-39

  4. 4
  5. 5
  6. 6
  7. 7
  8. 8
  9. 9
  10. 10
  11. 11
  12. 12
  13. 13

    Quelle: Relevant lines of scientific research: theory and practice; № 2(8); 32-34; Актуальные направления научных исследований: от теории к практике; № 2(8); 32-34; ISSN: 2412-0510; 2412-0510

    URL: https://interactive-plus.ru/e-articles/216/Action216-79875.pdf
    info:eu-repo/semantics/altIdentifier/pissn/2412-0510
    https://interactive-plus.ru/e-articles/216/Action216-79875.pdf
    1. Марк Туллий Цицерон [Электронный ресурс]. – Режим доступа: http://www. epwr.ru›quotation/txt_7_27.php
    2. Чудинов А.П. Дискурсивные характеристики политической коммуникации // Политическая лингвистика. – 2012. – №2. – С. 53–59.
    3. Дипломатия: психологические аспекты коммуникации [Электронный ресурс]. – Режим доступа: http://uchebnik-online.com/131/183.html

  14. 14
  15. 15
  16. 16

    Relation: Веснік Полацкага дзяржаўнага ўніверсітэта. Серыя E, Педагагічныя навукі; Herald of Polotsk State University. Series E, Pedagogical Sciences; Вестник Полоцкого государственного университета. Серия E, Педагогические науки; Серия E, Педагогические науки;2009. - № 5; https://elib.psu.by/handle/123456789/2985

  17. 17
  18. 18
  19. 19
  20. 20